ISO waarde, een van de belangrijkste waardes voor het maken van een goede foto. In dit artikel leg ik je uit wat ISO waarde is en waarom het belangrijk is. Hoe stel je het in? Wat is ruis en wat heeft het te maken met een ISO waarde.

Aan de hand van enkele foto’s wil ik het verhaal duidelijker maken. Zodat het meer gaat leven en jij aan het einde van dit artikel (beter) begrijpt wat ISO waarde is en hoe je het gebruikt.

Belichtingsdriehoek

Weer even terug naar de belichtingsdriehoek. Bij elke foto die je maakt speelt de belichtingsdriehoek een belangrijke rol. Er zijn drie waardes die belangrijk zijn, namelijk de sluitertijd, diafragma en dus de ISO waarde. In een samenspel bepalen deze drie waardes hoeveel licht er op je sensor komt. Je wilt namelijk als fotograaf dat je foto zo goed mogelijk belicht is. Dus niet te donker (onderbelicht)  en niet te licht (overbelicht). Je wilt graag thuiskomen met het perfecte plaatje!

Zoals je al eerder kon lezen zorgt het diafragma er voor hoeveel licht er door de lens op de sensor komt.      

De sluitertijd zorgt ervoor hoe lang er licht om je sensor valt.

Je las al dat er drie waardes van belang zijn. Naast de sluitertijd en het diafragma, speelt de ISO waarde ook een belangrijke rol. Wat doet dan nu precies de ISO waarde? Om dat te weten te komen zal ik je uitleggen wat de ISO waarde precies is.

Wat is ISO waarde in de fotografie

De ISO waarde is een instelling die de gevoeligheid van je sensor voor licht regelt. Je maakt dus de sensor van je camera gevoeliger of juist minder gevoelig voor het licht dat erop valt.

(Eigenlijk wordt de sensor niet gevoeliger maar juist het signaal wordt versterkt. Maar dat vind ik iets te technisch en laten we het nu niet moeilijker maken dan het is. Dus we houden het er even op dat de sensor licht gevoeliger wordt, indien je de ISO waarde verhoogt).

Welke ISO waarde je gebruikt hangt dus af van de hoeveelheid licht die je nodig hebt. Indien je buiten fotografeert, bij voldoende zonlicht, heb je een lage ISO waarde nodig. Je hebt immers voldoende licht die op je sensor komt. Je hoeft dus je sensor niet (nog) lichtgevoeliger te maken.

Fotografeer je echter in een ruimte waar het donker is, dus dat er weinig licht om de sensor komt. Dan wil je juist dat je sensor gevoeliger is voor het (beperkte) licht, en kun je je ISO waarde verhogen. Op deze manier is je sensor gevoeliger voor het licht en komt er dus meer licht op de sensor.

Onthoud:
Hoge ISO waarde….. sensor wordt gevoeliger voor het ontvangen van licht.

Lage ISO waarde…. sensor wordt minder gevoelig voor het ontvangen van licht.

ISO waarde uitgedrukt in getallen

Zoals je al eerder kon lezen wordt de sluitertijd en het diafragma uitgedrukt in bepaalde waardes. Dit is ook het geval met de ISO waarde. Ben je benieuwd naar de meest voorkomende ISO waardes lees ze hieronder:

 ISO 100 | ISO 125 | ISO 160 | ISO 200 | ISO 250 | ISO 320 | ISO 400 | ISO 500 | ISO 640 | ISO 800 | ISO 1000 | 1250 | ISO 1600 | ISO 2000 | ISO 2500 | ISO 3200 | ISO 4000 | ISO 5000 | ISO 6400

Hoe hoger het getal hoe licht gevoeliger de sensor is.

ISO waarde wat is ISO waarde camera ISO fotografie
Hier kun je goed zien wat het verschil is tussen lage ISO waarde en hoge ISO waarde. Zie je de hoeveelheid ruis als de ISO waarde 25600 is?

Ik zal dit straks nog wat duidelijker maken aan de hand van enkele zelfgemaakte foto’s.

ISO waarde instellen

De meeste camera’s hebben een knop waarmee je de ISO waarde kunt instellen. Ook kun je de ISO waarde op automatisch zetten. Sommige kiezen hiervoor en andere niet. Zelf vind ik het handig om de ISO waarde zelf in te kunnen stellen in bepaalde situaties. Als ik bijvoorbeeld in een situatie ben, waarin ik weinig tijd heb om naast de diafragma en sluitertijd ook nog de ISO waarde te bepalen. Je wilt immers niet dat het moment aan je voorbij gaat terwijl je druk bezig bent met de juiste instellingen.

Soms laat ik de ISO waarde op automatisch staan, ik vind het handmatig instellen van de sluitertijd en diafragma belangrijker. Echter is het denk ik belangrijk te weten hoe je zelf je ISO waarde kunt instellen.

Wat is de beste ISO waarde om mee te fotograferen

Allereerst is het handig om te fotograferen met een zo laag mogelijke ISO waarde. Je verhoogt de ISO waarde enkel wanneer het niet anders kan en je meer licht nodig hebt op je sensor om een goed belichte foto te kunnen krijgen.

De laagste ISO waarde die je kunt instellen is ISO 100. Houd er rekening mee dat hoe hoger je de ISO waarde instelt hoe meer ruis je kunt krijgen.

Ruis en ISO waarde

Wat is dan nu precies ruis? Van ruis is sprake wanneer de foto korreliger wordt en je details in de foto verliest. Vooral op donkere plekken zal er meer ruis in je foto ontstaan als je fotografeert met een hoge ISO waarde

Je foto wordt er niet mooier op. Als je met een hogere ISO waarde fotografeert zal je dus steeds meer ruis krijgen. De hoeveelheid ruis die je krijgt verschilt per camera. Vanaf een waarde van ISO 600 kun je al ruis op je foto waarnemen en dus hoe hoger de ISO waarde hoe meer ruis.

Uiteraard moet je niet vergeten, hoe duurder en nieuwer een camera is, hoe beter een camera werkt. Ook zal de camerasensor betere prestaties laten zien indien je fotografeert met een hogere ISO waarde.

Hoe ontstaat ruis?

Ik ben niet zo heel technisch aangelegd, ook vind ik het niet belangrijk om alle details te weten van wat ruis nu precies is. Toch wil ik even kort en krachtig neerzetten hoe ruis nu ontstaat.

Ruis in een digitale foto ontstaat omdat het zwakke meetsignaal bij weinig licht versterkt moet worden. Hoe hoger deze versterking hoe meer ruis. Denk aan een muziek installatie die je wilt afspelen in een te grote ruimte. Als je de volumeknop een tandje hoger zet zul je ook meer storende ruis horen.

Hopelijk kort en krachtig genoeg, maar wel dat je het (iets) beter begrijpt!

Lage vs hoge ISO waarde in beeld

Nu je meer weet over ISO waarde en dat een hogere ISO waarde meer ruis veroorzaakt, wil ik je in het onderstaande foto’s laten zien wat het verschil nu is tussen een lage en hoge ISO waarde.

ISO waarde wat is ISO waarde camera ISO fotografie
ISO waarde 100. Geen ruis te zien.
ISO waarde wat is ISO waarde camera ISO fotografie
ISO waarde 200. nog geen verschil met de vorige foto.
ISO waarde wat is ISO waarde camera ISO fotografie
ISO waarde 400. Je ziet al langzaam wat ruis komen. Je moet wel goed kijken.
ISO waarde wat is ISO waarde camera ISO fotografie
ISO waarde 800, ruis neemt toe.
ISO waarde wat is ISO waarde camera ISO fotografie
ISO waarde 1600, de korrel in de foto neemt toe.
ISO waarde wat is ISO waarde camera ISO fotografie
ISO waarde 3200 je ziet dat er steeds meer korrels komen. Zeker in de rechter gedeelte van de foto.
ISO waarde wat is ISO waarde camera ISO fotografie
ISO waarde 6400 ruis wordt duidelijker zichtbaar, ook op de ‘canon’ camera zelf.
ISO waarde wat is ISO waarde camera ISO fotografie
ISO waarde 12800, steeds meer ruis.
ISO waarde wat is ISO waarde camera ISO fotografie
ISO waarde 51200, ruis is overal. De foto wordt er niet beter van.
ISO waarde wat is ISO waarde camera ISO fotografie
ISO waarde 100 aan de linker kant en ISO waarde 51200 aan de rechterkant. Een duidelijk verschil. Mocht je trouwens afvragen wat het ‘voorwerp’ op de foto is, dit is een USB-stick. Grappig he. Overigens ben ik nog steeds een Nikon fan! En niet overgestapt naar Canon 🙂

Het voorkomen van ruis

In het bovenstaande voorbeeld zie je dus dat een lage ISO waarde geen ruis veroorzaakt en een hoge ISO waarde dus wel. Hoe kun je nu dus voorkomen dat je ruis krijgt in je foto?

  • Lagere ISO waarde (erg voor de hand liggend, maar ik benoem het toch nog even)
  • Groot diafragma (grotere opening in de lens, dus meer licht op je sensor)
  • Langere sluitertijd (langere sluitertijd, dus langer licht op je sensor)
  • Sensor grootte
  • Nabewerking

Diafragma en ISO waarde

Wat hebben deze drie begrippen nu met elkaar te maken? Zoals je al hebt kunnen lezen in het artikel over diafragma, is de ene lens lichtgevoeliger dan de andere lens. Sommige lenzen kunnen nu eenmaal meer licht naar binnen laten. Deze lenzen hebben een groter diafragma. Dus een grotere opening van de lens waardoor er meer licht naar binnen kan komen.

Als je lens veel licht doorlaat, komt er veel licht op je sensor. Je hoeft dan je sensor niet lichtgevoeliger te maken om meer licht te kunnen krijgen. Je kunt je ISO waarde dus lager houden. Hierdoor krijg je een betere foto.

Sluitertijd en ISO waarde

In het artikel over sluitertijd heb je kunnen lezen dat wanneer je een langere sluitertijd gebruikt, je meer licht op de sensor krijgt. Indien je in een donkere situatie fotografeert, en je gebruikt langere sluitertijden zal en meer licht op je sensor komen. Je hoeft dan niet je sensor lichtgevoeliger te maken door het gebruik te maken van een hogere ISO waarde.

Sensor grootte en ISO waarde

Naast het diafragma en de sluitertijd speelt ook de sensor een belangrijke rol bij het wel of niet verhogen van je ISO waarde. Een algemeen gegeven is dat een grotere sensor zorgt voor betere prestaties bij hogere ISO waardes. De hogere ISO waardes gebruik je dus op het moment dat er sprake is van weinig licht en je dus wilt dat je sensor lichtgevoeliger wordt.

Zo zal een fullframe camera (een camera met een grotere sensor) minder ruis geven in de foto’s als je fotografeert met een hogere ISO waarde. Uiteraard is dit ook afhankelijk van hoe oud of nieuw je camera is.

Nieuwere camera’s zullen betere sensoren hebben dan camera’s die wat ouder zijn. Een wat eenvoudigere of oudere spiegelreflex camera hebben een ISO waarde bereik van tussen de 800 a 3200 ISO waarde. Nieuwere modellen kunnen we en ISO waarde van rond de 10.000 aan.

Compactcamera’s hebben een kleinere sensor. De ISO waarde die een gemiddelde compactcamera aan kan zal rond de 400 a 800 ISO liggen.

Ook je telefoon heeft een kleinere sensor. Wanneer je bijvoorbeeld fotografeert met je telefoon in een situatie met weinig licht, zul je meer ruis zien in de foto.

Nabewerking, ruis en ISO waarde

Het fotograferen in RAW zou ik altijd aanbevelen. Heb je wegens omstandigheden je ISO waarde moeten verhogen en is er wat ruis in je foto zichtbaar. Dan kun je dit altijd bewerken in een nabewerkingsprogramma, zoals Lightroom.

Je kunt je foto na bewerken door de schuifjes, ruis reduceren en details behouden, te bewegen. Net zolang tot je tevreden bent met het resultaat.

Overigens is het verstandiger om foto’s na te bewerken in Lightroom, dan om de ruisreductie op je camera te gebruiken. Het is af te raden om de ruisreductie aan te zetten, de ervaring leert dat ze meer (details) kapot maken dan dat ze goed doen.

Is ruis altijd vervelend?

Er zijn genoeg situaties waarbij je toch gebruik moet maken van een hoge ISO waarde, ook al weet je van te voren dat je ruis zult krijgen op de foto. Ik denk echter dat het altijd beter is om een ruisvolle foto te hebben, dan geen foto.

Ik denk dat iedereen zich wel een voorbeeld kan herinneren dat je blij bent dat je de foto hebt gemaakt ook al zit er een beetje ruis in de foto.

ISO waarde fotografie een samenvatting

Het was weer een uitgebreid artikel met een hoop uitleg. Ik zal je hieronder nog even de belangrijkste punten op een rijtje zetten:

  • ISO waarde is van invloed op de gevoeligheid van je sensor
  • Indien je de ISO waarde verhoogt wordt de sensor lichtgevoeliger
  • Een hogere ISO waarde creëert wel meer ruis
  • ISO waarde staat in relatie met sluitertijd en diafragma

Vergeet ook niet om even de artikelen te lezen omtrent diafragma en sluitertijd!

Ontvang een gratis fotografie-infographic

Heb je genoten van mijn artikel vol met tips en ben je hierdoor geïnteresseerd geraakt in een gratis spiekbrief van de belichtingsdriehoek. Of overige fotografie-infographics, zoals avondfotografie en nachtfotografie, dierentuinfotografie en meer?

Psssttt Ik zou het overigens ook erg leuk vinden indien je mijn Facebook pagina leuk vind.

iso waarde in de fotografie uitgelegd